Er bloavezh 57 kent JK e-kerzh an hañv, e c’hounezas Publius Crassus, dileuriet gant Kaezar, sujidigezh pobloù Arvorig, gwarantet gant gouestlidi. Tremen a reas ar goañvezh e-touez an Anded (Anjev hiziv). Ar sujidigezh-se, gounezet aes na badas ket, avat. Daoust ha bez’ e oa en abeg da zonedigezh dic’hortoz ar Romaned pe d’un digompren war dalvoudegezh ar ouestlidi ? E deroù goañvezh 57 kent JK e skrapas ar Weneted d'o zro daou brefed deuet da zeogiñ ed, a-benn diskouez ne oant ket e sell sujañ da Roma.
Ul lestraz kenwerzh bras o devoa ar Weneted ha treuzdougen a raent marc’hadourezh d’ar pobloù tro-war-dro. En arvar en em gave o beli war vor gant donedigezh ar Romaned hag o raktres trevadenniñ Enez Vreizh. Desachañ a rejont ar pobloù nes d’o heul ha goulenn sikour digant pobloù Enez Vreizh.
Un digarez eus ar re wellañ a oa gant Kaezar da dagañ Arvorig eta.
Brezel war zouar
Ar Weneted n’o devoa lestr brezel ebet. Strollañ a rejont o lestraz kenwerzh ha kreñvaat o oppida, tra ma roas urzh Kaezar da Vrutus lakaat sevel ul lestraz gant pobloù kevredet ouzh Roma : ar Biktoned ha marteze ivez an Anded. Lakaat a reas galeoù da zont eus ar Mor Kreizdouar ivez. Distro da C'halia e nevezamzer 56 kent JK, e kemeras Kaezar penn un ergerzhadenn-vrezel war zouar. Klask a reas troadeien Roma kemer oppida ar Weneted, en aner, dre ma oant lec’hiet war vord ar mor, war vegoù douar aes da greñvaat. Tremen a ra an Arvoriz hep en em gannañ war zouar, ha kerkent ha ma veze taget ur c’hreñvlec’h e tec’hent kuit dre ar mor. Padout a reas pell ar brezel e-pad al lodenn vrasañ eus hañvezh ar bloavezh 56 kent JK, betek ma vije prest al lestraz roman.
Adsavadur lestr ar Jentilez (Perroz-Gireg)
PEAUDECERF (Hervé), Peñseoù ha peñseidi, embannadurioù Frifurch, 2006, Dourlivadur gant Jean-François Guével
Listri kenwerzh ha neket listri brezel a oa gant ar Weneted.
Hervez deskrivadur Kaezar e c’heller krediñ eo en em gavet dirak bagoù dianav dezhañ, a implije teknologiezhioù disheñvel-tre diouzh re e vro.
E gwirionez e oa sañset listri ar Weneted bezañ heñvel ouzh hini ar Jentilez, a weler amañ, hag ivez ouzh listri kenwerzh ar Mor Kreizdouar, a veze graet bigi dolia anezho. An dolia a oa melloù beolioù douar a servije da dreuzdougen gwin, gwelout : http://ccj.cnrs.fr/spip.php?article234.
ccj.cnrs.fr
Brezel war-vor
Prest e oa ar Romaned e miz Gwengolo hag o lestraz oc’h ober hent war-zu arvor Gwened, etrezek penn pleg-mor ar Mor Bihan. Diouzh o zu o devoa strollet ar Weneted o lestraz er goudor er pleg-mor. Moarvat e oa ar porzh pennañ e Lokmaria-Kaer pe war vord stêr an Alre. A-drugarez d’an dichal ha d’an avel walarn a c’hwezhe a-du ganto e teuas 220 bag Galian er-maez eus pleg-mor ar Mor Bihan. Eoriañ a reas lestraz Brutus a-dal da draezhennoù bras gourenez Rewiz e-harz Karn ar Mont Bihan, el lec’h m’en devoa staliet Kaezar ur post evezhiañ eus ar re efedusañ.
Mont a rae listri ar Weneted diwar hent a-dal d’ar galeoù roman, ar Romaned a ouie avat ne oa ket o ligornioù evit derc’hel penn ouzh listri kreñv ar Weneted gant an avel a-du. Hervez Dion Cassius e soñjas Brutus, pennfollet, lakaat e vigi da skeiñ war an aod. A-feur ma tostae al lestraz roman ouzh an aod, e kolle tizh listri ar Weneted, kement ha ma rankent treiñ ha distreiñ a-dal d’an avel.
Lañs ganto, e tivizas ar Romaned tagañ o enebourien. Aes e oa da listri ar Weneted leviata ur wech pellaet ouzh an aod, met dic’houest e oant da dostaat ouzh galeoù ar Romaned, a oa re brim abalamour d’o roeñvoù. Dic’hortoz a-grenn e c’houzizas trumm an avel. Kalz diaesoc’h e voe da lestraz ar Weneted leviata eta. Dre ma ne oa tamm arm-bann ebet ganto e oa aes tostaat ouzh o listri hep dañjer, en ur vont dindan o avel, a-dreuz dre an a-dreñv dezho. Tostaat a reas neuze ar Romaned hag int ha troc’hañ kerdin gouelioù al listri galian gant filc’hier. Un toullad anezho a voe lakaet boud eta. Kelc’hiet e oa pep lestr gwenetad gant daou pe dri gale, prest da vezañ abourzhet.
War-dro 9 eur vintin e krogas an emgann hag e paouezas da serr-noz.
Heuliadoù an emgann
Hep lestraz ebet ken e voe rediet ar Weneted d’en em zaskoriñ hag en em rojont d’ar Romaned. Hervez Kaezar e-unan : “ ...barn a reas an holl senedourien d’ar marv, ha gwerzhañ a reas ar peurrest en enkant... ”. Moarvat ez eus kaoz eus ar soudarded tapet ha neket eus ar boblañs a-bezh. War a-seblant e kemeras perzh ar Weneted, evel pobloù all Arvorig, en emgannoù a voe da heul, pe e vije emsavadeg Verkingetorix pe hini Dumnacos.
Troet gant Kuzul ar Brezhoneg
