René Le Rest - Kemper / Quimper

Infirmier psychiatrique durant sa carrière, Réne Le Rest raconte un voyage à Lourdes effectué à la demande des résidents de ce qui deviendra l'hôpital Gourmelen à Quimper. Les malades étant, à l’époque, dans leur immense majorité bretonnants, René s'est retrouvé à apprendre quantité de choses en Breton et nous livre ici sa version en Breton du Corbeau et du Renard de Jean de la Fontaine.

Kavit a-zindan stumm komzet ha stumm skrivet an atersadenn :

René : 'Vid din  … an dra-he paseet ga' … ahe  'oa bet oblijet ober reunion ...reunion 'raok … goul' piou 'no'  dilhad piou 'no' arc'hant... »euh » peseurt...peseurt mod « euh «  'baseo an traoù ...set' pep hin' 'oa bet ppmmff ppmmff matrehe seizh pe eizh reunion ...set' tout an dud 'zo bet « partie prenante «

Lors : A ya

René : 'vid laret galleg heñ

Lors : Ya ya

René : Ba' 'n dra-he se...se ... 'vit...'vit...vit...'vit din an dra-he zo bet … ha goud'-ze an dud 'oa fier ru'

Lors : Ya

René : Fier ru'  mont ...mont da Lourdes ...da Lourdes ...da visit' Lourdes ...ha ...'ba Lourdes d'ar mintin ar beleg a rae an ofer'nn … ahe  'oa plas d'ober un ofer'nn... set' lod 'yae d'an ofer'nn med kalz  ne yaent  nê  … set' ...ha bet omp  bet eur wech 'ba … peseurt mod 'vé lar't an dra-he ...'ba' ...'ba e-lec'h seurezed neuint ket droad da vont maez nehe ... »euh » 'ba Lourdes

Lors : Aaa

René : Peseurt mod 'vé' lar't dija

Lors : 'Ba ur gouant n'é ket ...ur gouant ...n'é ket ...pet'a é ...a karmel n'é ket

René : Karmel

Lors : Ya

René : «  Le carmel de Lourdes «  set' 'oa ...oamp pedet da vont da garmel da Lourdes « et »  tout an dud 'oa deut ...memes ar c'hondukteur 'oa deut goulskoud' 'oa ket ...met tout 'n dud 'oa deut  'ba' 'r c'harmel ha bez' 'oa tudoù ar c'harmel...an  «  directrice «  ar c'harmel  'no' saludet tout an dud

Lors : Hhmmm

René : Tout an dud ha ze 'oa eun dra...eun dra  vad ... eun dra ...ha tout an dud  noaint  'n im lakaet dilhed  brao 'vit mont d'ar c'harmel ...ar c'harmel 'oa ket pell heñ met … met n'eus ket bet kalez tud 'vont d'ar c'harmel heñ ...n'aon ket bet seul ur wech ...heñ ha  'oa just ar seurez  ...ar seurez'd 'welaen nê 'ba ...'ba 'n tu ell ...kar seurezed neuint ket droad da zont maez nê

Lors : Nann nann

René : Un' pe ziou 'vit...'vit ...'vit kerc'het traoù kerc'het boued koa

Lors : Ya

René : Med non'  ka'et bras ar c'harmel koa ...ha gou-ze me mo kamaraded a gane mat-tre koa

Lors : A ya

René : Set'  'oa kanaouenn « euh » setu  memes 'ba 'n ilis 'oa kanaouenn ...kanaouenn memes 'vit kana' brezhoneg ...brezhoneg 'ba Lourdes heñ

Lors : Med peseurt...peseurt kanaouennoù neun kantikoù

René : Kantikoù ...kantikoù ya ya ya

Lors : Peseurt re ...soñj 'peus

René : « euh » m'eus ket ...m'eus ket choñj 'larin ket dit med med kantikoù kantikoù pppff me 'maon  ket mestr kaner heñ med bez 'oa lod 'oar kantikoù … ha ur Bigouter a ouie mad kantikoù ... » euh «  med kanaouenn 'oa bet koa ...chichenn  'oa 'n dud koa «  donc ...et … alors en principe «  d'ar mintin nom 'leske an dud da vont  da bourmen 'ba...'ba kêr gant ...alies ...'wechou yae eun daou pe dri 'vit pas 'n im goll

Lors : Ya

René : Ha 'wechoù 'vai  «  un infirmier «  gate med...med pas...pas  ato koa ha goude mer'n nom'  'yae da...da...da bourmen 'ba 'r meneier ga' 'n oto-karr

Lors : A ya

René : A ya ya setu 'giche  'vi'e visitet 'giz...'giz...'giz 'vo'omp bet 'c'h o'r ur veaj... ur veaj all koa

Lors : Ya ya

René : Heñ setu ...ha  pe  'oamp 'tont d'ar gêr 'oa un dra all c'hoa'h … o  ... vije graet  « des arrêts «  eveljust

Lors : Ya

René : Ha voe graet fotoioù bep ...bep «  groupe « pugur pemp...pemp  «  services «  'oa neuhe setu nom  'rae fotoioù 'mod-se ha … nomp aretet 'ba Naon'd da zibi ur pred … ur pred boued «  parce que «  med naomp ket bebet tamm 'bet ...anfiñ yao tammig «  casse-croûte «  nomp debet 'pad an hent he 'ba Naon'd nomp  aretet 'ba 'ba 'ba kichen ar gar ...ahe 'oa ur mell mell plas setu 'omp  komañs't da...da ...da  savariñ ha da ganañ ha memes koñchennoù ha toud 'n dud 'lar ...no'  lar't ur goñchenn te 'oar ...ur goñchenn ya ya un all 'lar un all un all 'lar un all

Lors : Ya

René : « et » bez 'oa skrivet al leor ...kalez tud 'noa  laket «  oh qu'est-ce que ça a été bien à à à Lourdes mais à Nantes aussi quoi ...c'était marrant comme tout «  an dra-he  peseurt …peseurt ...'n dra-he ...an dud 'no' ka'et 'no ka'et brao brao tre koa

Lors : Ahe 'peus ur goñchenn dirazoc'h ahe ...daoust de-geñ zo ...zo moaien doc'h kontañ deomp ar goñchenn-mañ

René : Ar goñchenn houm' 'z'é  ket deuc'h ar goñchenn 'oa bet 'ba Lourdes neun med komañs't  'mo'  Ar vran hag al Laouern

Lors : Ya

René : Ha tout 'n dud 'oar an dra-he e galleg 'vel just heñ

Lors : Ya

René : Setu me 'mo' kontet neï brezhoneg ...'mo' komañs't neï brezhoneg « euh » war... gou'-ze m'eus kempenn't neï un tammig bihan koa

Lors : Ya

René : Ar vran hag al laouern

Un devezh Chanig ar vran pignet u'el war eur we'enn

a zalc'ha  en he veg un tammig fourmaj gwenn

Lanig al louarn gant ar c'hwez  diskoachet

a gonte flour d'ar vran ur brezegenn dibabet

Salud  salud dioc'h-c'hwi intron vras ar c'hoajoù

O o pegen koant emaoc'h hi'ou  ha ken brao ho tilhajoù

O o zur mad ma ouzoc'h kanañ evel emaoc'h gwisket

C'hwi 'zo zur tre rouanez al lapoused

Kerkent Janig deu't rond e gorf med drochig ato

Evit diskouez d'an dud e vouezig vrao

a zigor ken bras all he zammig gourlañchenn

ken eo koue'et en douar an tammig fourmaj gwenn

Paioù  Lanig war 'r c'horre ar fourmaj 'no' lonket

Setu eta  Chanig he fred en neus kollet

Ema' Lanig neuhe da genteliañ e vagerez

Ha da zeskiñ d'ar vran peseurt mod prenañ furnez

Chilaouoc'h  ket moereb droch  komzoù goaperien

Bevañ a raont c'hwi 'oar war gein ar glapizien

'Benn ar wech all matrese ho po minioc'h chañs

Ar vran e lost stouet hag a dremm dristik

a gomprenas neuze O nann biskoazh ma merc'hig

Na pas krediñ  vBirviken an teodoù re flourig

Testenn e brezhoneg skrivet adlennet gant Francis Favereau :

 René : Evidin… an dra-se paseet gant… aze e oa bet oblijet ober reunion… reunion a-raok… goulenn piv en doa dilhad piv en doa arc'hant « euh » peseurt… peseurt mod « euh » a baseo an traoù… setu pep hini a oa bet ppmmmff ppmmmfff marteze seizh pe eizh reunion… setu tout an dud zo bet « partie prenante »

Lors : A ya

René : Evit lâret galleg heñ

Lors : Ya ya

René : E-barzh an dra-se… se… se… evit… evit… evit… evidin an dra-se zo bet… ha goude-se an dud a oa fier-ruz

Lors : Ya

René : Fier-ruz mont… mont da Lourdes… da Lourdes… da vizitañ Lourdes… ha… e-barzh Lourdes d'ar mintin ar beleg a rae an oferenn… aze e oa plas d'ober un oferenn… setu lod a yae d'an oferenn mes kalz ne yaent ket anezho… setu… ha bet omp bet ur wech e-barzh… peseurt mod e vez lâret an dra-se… e-barzh… e-barzh e-lec'h 'seurezed n'o deus ket droad da vont 'maez anezho… « euh » e-barzh Lourdes

Lors : A aa

René : Peseurt mod e vez lâret dija ?

Lors : E-barzh ur gouent n'eo ket ?… ur gouent… n'eo ket… petra eo… a karmel n'eo ket ?

René : Karmel

Lors : Ya

René : « Le carmel de Lourdes »  setu e oa… e oamp pedet da vont da garmel da Lourdes « et » tout an dud a oa deuet… memes ar c'hondukteur a oa deuet ha koulskoude ne oa ket… mes tout an dud a oa deuet e-barzh ar c'harmel ha bez e oa tudoù ar c'harmel… an « directrice » ar c'harmel en doa saludet tout an dud

Lors : Hhmmm

René : Tout an dud ha se a oa un dra… un dra vat… un dra… ha tout an dud o doa en em lakaet dilhad brav evit mont d'ar c'harmel… ar c'harmel ne oa ket pell heñ mes… mes n'eus ket bet kalz tud o vont d'ar c'harmel heñ… n'on ket bet « seul » ur wech… heñ hag e oa just ar seurez… ar seurezed a welen anezho e-barzh… e-barzh an tu all… kar 'seurezed n'o deus ket droad da zont e-maez anezho

Lors : Nann nann

René : Unan pe ziv evit… evit… evit kerc'hat traoù, kerc'hat boued koa

Lors : Ya

René : Mes ni 'noa kavet bras ar c'harmel koa… ha goude-se me 'moa kamaraded a gane mat-tre koa

Lors : A ya

René : Setu e oa kanaouenn « euh » setu memes e-barzh an iliz e oa kanaouenn… kanaouenn memes evit kanañ brezhoneg… brezhoneg e-barzh Lourdes heñ

Lors : Mes peseurt… peseurt kanaouennoù neuze kantikoù ?

René : Kantikoù… kantikoù ya ya ya

Lors : Peseurt re… soñj ho peus ?

René : « euh » 'meus ket… ˈmeus ket soñj ne lârin ket dit mes mes kantikoù kantikoù ppfff me n'emaon ket mestr kaner heñ mes bez e oa lod a oar kantikoù… hag ur Bigouter a ouie mat kantikoù « euh » mes kanaouenn oa bet koa… sichant e oa an dud koa « donc… et… alors en principe » d'ar mintin ni a leske an dud da vont da bourmen e-barzh… e-barzh kêr gant… alies… a-wechoù e yaent o-unan, daou pe dri evit pas en em goll

Lors : Ya

René : Hag a-wechoù e veze « un infirmier »  ganto mes… mes pas… pas atav koa ha goude merenn ni a yae da… da… da bourmen e-barzh ar menezier gant an otokar

Lors : A ya

René : A ya ya setu e-giz-se e veze vizitet e-giz… e-giz… e-giz e vijemp bet oc'h ober ur veaj… ur veaj all koa

Lors : Ya ya

René : Heñ setu… ha pa oamp o tont d'ar gêr a oa un dra all c'hoazh… o… e veze graet « des arrêts » evel-just

Lors : Ya

René : Hag e veze graet fotoioù bep… bep « groupe » peogwir pemp… pemp « services » a oa neuze setu ni a rae fotoioù a' mod-se ha… hon eus aretet e-barzh Naoned da zebriñ ur pred… ur pred boued « parce que » n'hon oa ket debret tamm ebet… anfiñ, eo 'tammig « casse-croûte » hon eus debret e-pad an hent hag e-barzh Naoned hon eus aretet e-barzh… e-barzh… e-barzh kichen ar gar… aze e oa ur mell mell plas setu oamp komañset da… da… da safariñ ha da ganañ ha memes koñchennoù ha tout an dud a lâr… en doa lâret ur goñchenn te a oar… ur goñchenn ya ya… unan all a lâr unan all, unan all a lâr unan all

Lors : Ya

René : « et » bez e oa skrivet war al levr… kalz tud en doa laket « O qu'est-ce que ça a été bien à à à Lourdes mais à Nantes aussi quoi… c'était marrant comme tout » an dra-se… peseurt… peseurt… an dra-se… an dud o doa kavet… o doa kavet brav brav-tre koa

Lors : Aze peus ur goñchenn dirazoc'h aze… daoust hag-eñ zo… zo moaien deoc'h kontañ deomp ar goñchenn-mañ

René : Ar goñchenn… homañ n'eo ket diouzh ar goñchenn a oa bet e-barzh Lourdes neuze mes… komañset am boa "Ar vran hag al louarn"

Lors : Ya

René : Tout an dud 'oar an dra-se e galleg, 'vel-just, heñ. Setu me am boa kontet anezhi e brezhoneg… am boa komañset anezhi 'brezhoneg « euh »… ouien ket tout c'hoazh… goude-se 'meus kempennet anezhi un tammig bihan koa

Lors : Ya

René : "Ar vran hag al louarn"

Un devezh Chanig ar vran pignet uhel war ur wezenn

a zalc'he en he beg un tammig fourmaj gwenn

Lanig al louarn, gant ar c'hwez diskoachet

a gonte flour d'ar vran ur brezegenn dibabet

Salud salud deoc'h-c'hwi itron vras ar c'hoadoù

O o pegen koant emaoc'h hiziv ha ken brav ho tilhadoù

O o sur-mat ma ouzoc'h kanañ evel emaoc'h gwisket

C'hwi a zo sur-tre rouanez al lapoused

Kerkent Chanig, deuet ront he gorf, mes drochig atav

Evit diskouez d'an dud he mouezhig vrav

a zigor ken bras all he zammig gourlañchenn

ken eo kouezhet en douar an tammig fourmaj gwenn

Pavioù  Lanig war-c'horre, ar fourmaj en doa lonket

Setu eta Chanig he fred en deus kollet

Emañ Lanig neuze da genteliañ e vagerez

Ha da zeskiñ d'ar vran peseurt mod prenañ furnez

Ne selaouoc'h ket moereb droch komzoù ar goaperien

Bevañ a reont, c'hwi a oar, war gein ar glapezien

A-benn ar wech all marteze ho po muioc'h chañs

Ar vran, he lost stouet, hag a dremm dristik

A gomprenas neuze, o nann, biskoazh ma merc'hig

Nompas krediñ birviken an teodoù re flourig

Cette vidéo a reçu le soutien de la Région Bretagne.