Teska danvez an etnolouzaouriezh

Betek an XVIIIvet kantved : an istor naturel o voulc’hañ hent al louzaouriezh

Abaoe pell zo bet tud dedennet gant implijoù poblek al louzeier, ha pa ne oa ket kaoz eus an etnolouzaouriezh evit c’hoazh. Kaoz e oa dija, e levrioù an istor naturel, eus ar skiant-se hag eus an implijoù stag outi. Dilezet e voent un tamm mat avat pa voe diorreet ar renkadur skiantel gant Linné (1707-1778) adalek 1773. Adal neuze e voe rannet skiant al louzeier e daou : al louzaouriezh diazez diouzh un tu, o plediñ gant renkadur ar plant ha taolennadur o doareoù, hag al louzaouriezh pleustrek diouzh an tu all…. Laosket e voe ar bobl he fri war gloued ar jardrin gant ar skiantourien a gavas gwelloc’h latinekaat anvioù ar plant kentoc’h evit renabliñ teñzor o holl anvioù-pobl.

Eus an XIXvet betek deroù an XXvet kantved : sell ar folkloristed ouzh bed al louzeier

Abaoe kreiz an XIXvet kantved betek deroù an XXvet kantved e oad krog d’ober stad eus implijoù-pobl ar plant e Bro Frañs, dre an dastumadegoù bet kaset gant ar folkloristed, ha da verzout e oant lakaet en arvar gant araokadennoù ar greanterezh. Fonnus e oa bet an eostad e Breizh, hag e Breizh-Uhel muioc’h c’hoazh, a-drugarez da labour divent Paul Sébillot (1843-1918). Meneget e voe ennañ an implijoù eus al louzeier koulz hag ar re a veze graet eus ar gwez, e-touez a-bep seurt traoù all : ar vezegiezh-pobl koulz hag ar soñjezonnoù stag ouzh al louzeier – kaoz a veze eus « brizhkredennoù » neuze – a oa ar folkloristed sot-pitilh gante.

Ar bloavezhioù 1960 : al louzeier dre sil sokiologiezh ar maezioù

Bep ma veze diorreet an etnologiezh en tiriennoù a oa dindan beli ar Stad c’hall, goude an eil brezel bed dreist-holl, e tiskouezas un tamm mat a glaskerien bezañ troet d’an implijoù a veze graet eus al louzeier gant ar bobl da bareañ kleñvedoù. En em dreiñ a reas reoù all d’an atizanelezh, o plediñ gant teknikoù ar c’horf hag ar jestroù. E Breizh avat n’ec’h eas ket an etnologourien gwall bell war an hent-se. Sokiologourien ar maezioù an hini eo, kentoc’h, a stagas gant an etnolouzaouriezh, evit a sell ouzh ar plant a veze gounezet dre al labour-douar hag ouzh ar ouiziegezh hag an ampartiz stag oute. Prantad ar cheñchamantoù bras el labour-douar e oa neuze ha troet e voe kalzik a glaskerien gant skeudenn « ar peizant » gwechall, evel Edgar Morin e 1967 diwar gomun Plozevet pe Pêr-Jakez Helias en e levr hollvrudet « Marc’h al loc’h »..

Ar bloavezhioù 1970 : an azginivelezh en tu all d’ar sonerezh ha d’ar c’han hengounel

Brudet eo ar bloavezhioù 1970 da vezañ bet prantad meur an dastum sonerezh ha kanaouennoù e maezioù Breizh. Bet zo dastumerien o plediñ gant teskoù all er bloavezhioù-se ivez. Aezetaet e oa bet o labour dre ma teue ar binvioù sonenrollañ da vezañ marc’hadmatoc’h-marc’hadmatañ ha dre ma c’helled leuskel ar vilin da valañ didrouz e-keit ma talc’hed gant ar gaoz. Evit al louzeier, dastumet zo bet remedoù dreist-holl, pe testennioù diwar ar boued pe al labour-douar gwechall. Diskouez a ra an dafar-se pegen ledan ha liesseurt eo bet implij ar plant e Breizh, ha pegen stank eo bet darempredoù an dud gante, koulz gant louzeier ar maezioù ha gant ar re a veze gounezet.

Ar bloavezhioù 2000 : deuet an etnolouzaouriezh da vezañ diouzh ar c’hiz

Er bloavezhioù 2000 an hini e krogas tud a youl-vat, tud a-vicher ha klaskourien da zastum danvez an etnolouzaouriezh da vat e Breizh. Dek vloaz war-lerc’h ez embanner bremañ al levrioù kentañ war an danvez bet serret neuze. Skrivet en deus Daniel Giraudon diwar an troioù-lavar a denn ouzh al louzeier ; oc’h embann e zastumad enklaskoù emañ ar rouedad Flora armorica ; hag o plediñ gant mezegiezh ar bobl emañ Christophe Auray. Tiriadoù bras zo bet studiet e-giz-se : Kerne-Uhel, Bro Redon, Bro Roazhon. Kaset zo bet enklaskoù gant mirvaoù rannvro an natur hag ekomirdier zo, ha savet zo bet rouedadoù teska ha kevredigezhioù arbennikaet war an danvez-mañ.

Un dafar bras (Levrioù kozh, dielloù paper, son pe skeudenrolladennoù) zo bremañ diwar ar ouiziegezh o tennañ d’an etnolouzaouriezh e Breizh. Talvezout a rafe ar boan bezañ anavezet muioc’h evit n’end eo. Testenioù diwar an implijoù-bet eus ar plant ac’h a d’ober an dafar-se a c’hallfe degas keleier prizius evit o implijoù da zont.